"Spokojnie, człowiek za burtą..." - kamizelki ratunkowe
Rodzaje i dobór kamizelek ratunkowych i asekuracyjnych
|
Spis treści
|
|
Kiedy uczyłem się żeglować harcerską Omegą na Mazurach, założenie topornego pasa ratunkowego w pełnym słońcu na płytkiej wodzie i lekkim wietrze wydawało się bezcelowe. Biorąc pod uwagę moje wcześniejsze sukcesy na zawodach pływackich oraz patent młodszego ratownika tym bardziej niechętnie zakładałem ten pomarańczowy „kwadraciak”. Wszystko zmieniło się gdy na innym obozie jedna z załóg (również sami pływacy) pod wpływem gorąca postanowiła wykąpać się na środku jeziora. Chłopak, który wcześniej stał za sterem wskoczył do wody i już nie wypłynął… Najprawdopodobniej doznał szoku termicznego, stracił przytomność i przepadł jak kamień. Woda to żywioł, którego nie można lekceważyć, dlatego warto zadbać o osobiste środki bezpieczeństwa i wcale nie muszą to być styropianowe, krępujące ruchy klocki.
Bezpieczeństwo - przepisy
W miarę zagęszczania się ruchu na drogach morskich oraz popularyzowania jachtingu, chcąc - nie chcąc wzrosła też liczba wypadków na morzu. Kiedy rodzina zostaje postawiona przed faktem, iż ich bliski już do nich nie wróci, oprócz smutku i żalu pozostaje tylko dochodzenie winy. Nic więc dziwnego, że z czasem zaczęły powstawać regulacje prawne chroniące część osób od odpowiedzialności, a co ważniejsze nakazujące wyposażania statków i jachtów w środki ratunkowe. Polskim dokumentem traktującym o tym jest Rozporządzenie Ministra Transportu, Budownictwa i Gospodarki Morskiej w sprawie bezpiecznego uprawiania żeglugi przez jachty morskie z 2012 roku, ujednolicony w 2016. Określa on warunki bezpiecznego uprawiania żeglugi jachtów morskich w zależności od ich długości oraz rejonu pływania. Znajdziemy tu między innymi rady dla kapitana rejsu, wymagania w zakresie stanu technicznego jachtu oraz wymaganego sprzętu ratunkowego, sygnałowego, nawigacyjnego, radiokomunikacyjnego, ochrony przeciwpożarowej i wyposażenia pokładowego. Wyposażenie jachtów śródlądowych reguluje Rozporządzenie Ministra Infrastruktury w sprawie wymagań technicznych i wyposażenia statków żeglugi śródlądowej z 2010 roku.
Gdy wyposażasz swój jacht od zera to znajomość powyższych przepisów jest wskazana. Dla ułatwienia przygotowaliśmy specjalny formularz kontaktowy. Należy go wypełnić a w mailu zwrotnym otrzymasz Wykaz Wyposażenia Ratunkowego.
| Jeśli chodzi o same środki ratunkowe, o ich charakterystyki, wyporność itd. określają je normy EN ISO 12402 jednak pierwszym regulującym to dokumentem była Międzynarodowa Konwencja o Bezpieczeństwie Życia na Morzu SOLAS (International Convention of Life at Sea) uchwalona przez Międzynarodową Organizację Morską (IMO). Obecnie obowiązująca weszła w życie w 1980 roku, a poprzedzona była traktatami z lat 1914 (po katastrofie RMS Titanic), 1929, 1948 i 1960. Konwencja ta, zaraz obok COLREG (Międzynarodowej Konwencji o Zapobieganiu Zderzeniom na Morzu), jest jednym z najważniejszych dokumentów nt. bezpieczeństwa na morzu. Według rozporządzeń niektóre jachty mają obowiązek posiadania wydrukowanych wersji powyższych dokumentów. Dlatego warto w wolnej chwili się z nimi zapoznać. |
|
Materiały wypornościowe
|
Długo przed powstaniem konwencji SOLAS bezpieczeństwo marynarza zależało tylko od niego samego. O kole ratunkowym nikt nawet nie marzył, więc w wypadku człowieka za burtą podawano mu wszystko co unosi się na wodzie np. puste beczki, drewniane belki, cokolwiek co pomogłoby tonącemu utrzymać się na powierzchni. W miarę ekspansji ludzi na inne, bardziej tropikalne kraje odkrywano coraz ciekawsze rośliny. Jedną zasługującą na największą uwagę w tym artykule jest na pewno Puchowiec pięciopręcikowy a dokładniej żółtawe włókna otaczające nasiona jego owocu zwane Kapokiem. Roślina ta rośnie na kontynentach obu Ameryk, Azji i Afryki, oraz na Karaibach. Ten puszek zyskał sławę przez swoje szczególne właściwości. Jest bardzo lekki i nieprzemakalny. Utrzymuje w wodzie ciężar trzydziestokrotnie przekraczający jego ciężar własny. Bardziej wprawieni żeglarze zauważywszy to zaczęli wypychać nim kieszenie i koszule dając tym samym początek pierwszym kamizelkom ratunkowym, które dziś potocznie nazywamy Kapokami. Oprócz kapoku żeglarze stosowali również inne pływające przedmioty. Popularny był np. korek. Jednak te naturalne materiały odeszły do lamusa by, tak jak w przypadku większości elementów jachtu ustąpić miejsca tworzywom sztucznym, które oprócz dużej wyporności mają znacznie dłuższą żywotność. |
https://www.alibaba.com/product-detail/KAPOK-KAPOK-FIBER-FOR-BIRD-NET_62006137435.html |
|
|
Jednym z popularnych materiałów jest spieniony polistyren powszechnie znany jako Styropian. Sam polistyren ma większą gęstość od wody, ale w postaci spienionej jest około 100 razy od niej lżejszy (10-40kg/m3). Oprócz środków ratunkowych często był stosowany do wypełniania komór wypornościowych w małych jachtach. Niestety styropian jest mało odporny na uszkodzenia mechaniczne, rozpuszczalniki naturalne, oleje i smary, co w przypadku wycieku z kadłuba może skończyć się źle. Ponadto jest twardy a kamizelki z niego wykonane są niewygodne. |
|
W nowoczesnych środkach ratunkowych stosuje się głównie różnej budowy pianki polietylenowe. Ten polimer jest najlżejszym spośród produkowanych tworzyw sztucznych. Ma mniejszą gęstość od wody co sprawia, że się na niej unosi. Pod postacią pianki ma gęstość od 25 do 300 kg/m3, czyli więcej niż Styropian, jednak jest odporna na działanie wody, wilgoci, UV i warunków atmosferycznych. Jest miękka i przyjemna do noszenia w kamizelce. Większość producentów kamizelek nie podaje dokładnego składu materiału wypornościowego używanego w ich kamizelkach. Zazwyczaj podawana jest tylko informacja, że jest to pianka posiadająca certyfikat CE zgodnie z odpowiednią dyrektywą. Po więcej informacji muszę więc odesłać do lektury norm CE. |
|
 |
Wszystkie wyżej wymienione materiały łączy jeden unoszący je czynnik – powietrze. Czy to kapok czy styropian, materiały te swoją budową zwyczajnie nie pozwalają wedrzeć się do środka wodzie. Oczywiście po pewnym czasie i tak nasiąkną wodą i zniszczeją, dlatego zaczęto produkować kamizelki, których materiałem wypornościowym jest dwutlenek węgla (CO2). Gaz wypełnia szczelne komory kamizelki uszytej z wytrzymałych, nieprzepuszczających powietrza tkanin, dając jej wyjątkowo dużą wyporność. Są bardzo często spotykane na jachtach morskich. Dlaczego? O tym poniżej. |
Rodzaje i dobór kamizelek
Oprócz przepisów regulujących to jakie i ile środków ratunkowych powinno być na jachcie należy jeszcze zrozumieć, że dobiera się je do rodzaju, rejonu pływania, do umiejętności oraz postury człowieka. Inne kamizelki będą bowiem potrzebne na ocean, inne na jeziora, na duży, mały jacht a inne dla dzieci i dla dorosłych. Są trzy zasadnicze grupy osobistych środków ratunkowych: pasy ratunkowe, kamizelki ratunkowe i kamizelki asekuracyjne. Ponadto istnieją również tzw. szelki bezpieczeństwa.
Kamizelki asekuracyjne
Jak sama nazwa wskazuje kamizelki asekuracyjne mają za zadanie asekurować, pomagać unosić się na wodzie, więc przeznaczone są tylko dla osób potrafiących pływać i ważących przynajmniej 25kg. Ich wyporność to minimum 50N o czym świadczyć powinien nadany certyfikat EN ISO 12402-5. Często używane są na małych jednostkach pływających, na których ważna jest pełna mobilność ruchów, a wypadnięcie za burtę jest możliwe lecz niekoniecznie groźne np. na kajakach, deskach, pontonach, małych jachtach regatowych itp..
Przy wyborze kamizelek asekuracyjnych należy zwracać uwagę na dopasowanie. Ma być przede wszystkim wygodna. Często na "asekurach" podaje się zakres wagi osób, dla których jest ona przeznaczona, jednak należy pamiętać, że jest to jedynie pomoc wypornościowa a nie środek ratunkowy.
| Podstawowym typem kamizelki asekuracyjnej jest znany wszystkim model spotykany często przy okazji wypożyczania różnego typu sprzętu wodnego jak kajaki, rowery wodne, wiosłówki. Jest to tani, uniwersalny model zapewniający minimalne bezpieczeństwo osobie znajdującej się na wodzie. Idealny kiedy potrzebujesz wyposażyć się w wiele kamizelek przy organizacji spływów lub jakichkolwiek aktywności nad wodą. |  |
 |
Kiedy często przebywasz na łódce np. wędkując na rzece, ciekawym rozwiązaniem może okazać się odzież pływająca, również posiadająca certyfikat ISO jako kamizelka asekuracyjna. Oprócz zalet wypornościowych jest to po prostu ciepły i praktyczny bezrękawnik. |
| Dla osób częściej uprawiających sporty wodne takie jak windsurfing, kitesurfing, żeglarstwo regatowe istnieją dobrze przylegające, nie krępujące ruchów kamizelki wyposażone w wiele różnych dodatków np. uchwyty na piersi, zapinane kieszenie, pasy ściągające lub zamki przednie. Pełna mobilność w sporcie jest bardzo ważna, szczególnie podczas nauki kiedy zależy nam na wpojeniu poprawnej techniki, postawy i nawyków. Ta kamizelka po prawej to jeden z modeli kamizelek sportowych. Tutaj każdy znajdzie coś dla siebie. |
 |
 |
Istnieją również kamizelki dedykowane do konkretnych sportów np. do Paddlingu lub Canoe. Ta akurat jest wyposażona w bukłak na wodę na plecach. Cały materiał wypornościowy umieszczony jest z przodu i z tyłu aby zostawić jak najwięcej miejsca na obsługujące wiosła ręce. |
Kamizelki ratunkowe
Kamizelki ratunkowe zakładane są przez załogę w ciężkich warunkach pogodowych, gdy wypadnięcie za burtę może wiązać się z utratą przytomności np. po uderzeniu bomem w głowę, lub gdy załoga jest zmuszona opuścić pokład. W takich sytuacjach kamizelka ma za zadanie utrzymać na wodzie każdego, również osobę nie potrafiącą pływać. Oprócz minimalnej wyporności 100N i pasów krokowych, kamizelka posiada również kołnierz, który podtrzymuje głowę i ułatwia unoszenie się w pozycji tylnej tzw. bezpiecznej. Więcej materiału wypornościowego znajduje się na klatce piersiowej aby ułatwić obrócenie się na wodzie twarzą do góry. Jest to szczególnie ważne jeśli mamy do czynienia z osobą nieprzytomną lub zmęczoną.
Według konwencji SOLAS kamizelka ratunkowa powinna spełniać następujące wymagania:
- Nie może ulec spaleniu lub stopieniu po całkowitym zanurzeniu w ogniu na 2 sekundy.
- Powinna być łatwa do zakładania (75% osób powinno założyć ją prawidłowo w ciągu 1 minuty, bez wcześniejszego przeszkolenia; po zademonstrowaniu techniki zakładania każda osoba powinna poprawnie założyć kamizelkę samodzielnie w czasie nie dłuższym niż 1 minuta).
- Nie może utrudniać poruszania się.
- Pozwala osobie ubranej w kamizelkę na skok do wody z wysokości 4,5 metra bez uszkodzenia ciała oraz bez przemieszczenia lub uszkodzenia kamizelki.
- Zapewnia takie ułożenie osoby zmęczonej lub nieprzytomnej w wodzie, że usta znajdują się nie mniej niż 120 mm nad powierzchnią wody oraz ciało unosi się pod kątem nie mniejszym niż 20° od pionu.
- Zapewnia obrócenie nieprzytomnej osoby z dowolnej pozycji w wodzie do pozycji, gdy usta są wynurzone, w czasie nie dłuższym niż 5 sekund.
- Konstrukcja kamizelki ratunkowej dla dorosłych musi umożliwiać przepłynięcie krótkiego dystansu i wejście do środka ratunkowego (Łódź ratunkowa, tratwa pneumatyczna).
Źródło: https://pl.wikipedia.org/wiki/Kamizelka_ratunkowa
Istnieją trzy klasy kamizelek ratunkowych
- 100 Newtonów - EN ISO 12402-4
Piankowe kamizelki ratunkowe z wypornością skoncentrowaną z przodu i w kołnierzu, aby pomóc osobie obrócić się w bezpieczną pozycję tylną. Odpowiednie dla pływaków i nie umiejących pływać.
- 150 Newtonów - EN ISO 12402-3
Nadmuchiwane kamizelki ratunkowe z dobrą zdolnością obrotu do pozycji tylnej po nadmuchaniu. Może być pompowany ręcznie lub automatycznie. Dla osób powyżej 40 kg.
- 275 Newtonów - EN ISO 12402-2
Nadmuchiwane kamizelki ratunkowe o wyjątkowo dobrej zdolności obrotu. Ręcznie lub automatycznie pompowane. Dla osób powyżej 40 kg.
| Kamizelka ratunkowa 100N to typowa kamizelka z większości jachtów śródlądowych. Wyposażona jest w kołnierz, pasy krokowe, gwizdek oraz kieszeń. Nie krępuje ruchów więc dobrze dopasowana może być noszona nawet podczas spokojnej żeglugi przez osoby nie potrafiące pływać. |  |
 |
Kamizelki pneumatyczne należą już do nierozłącznego wyposażenia większości jachtów morskich. Często sprzężone z szelkami bezpieczeństwa, w jednym, uniwersalnym rozmiarze, można wygodnie założyć na sztormiak bez obawy o ograniczenia swobody. Posiadają nabój CO2, który pompuje kamizelkę po zetknięciu z wodą (jeżeli kamizelka jest w wersji automatycznej), lub po pociągnięciu za zrywkę. |
| Kamizelka 275N to pneumatyczna, pompowana ręcznie lub automatycznie pomoc ratunkowa. Od swojej 150N siostry różni się przede wszystkim dużo większymi komorami zdolnymi pomieścić większą ilość powietrza - tym samym dając jej dużo większą wyporność. Używana przede wszystkim na rejsach oceanicznych. Według przepisów w takie kamizelki powinien być wyposażony jacht uprawiający żeglugę pełnomorską lub oceaniczną. |
 |
Pasy ratunkowe
Jeszcze zanim zaczęto produkować kamizelki, środki ratunkowe miały być zakładane tylko w przypadku zagrożenia. Nie musiał być szczególnie wygodne, miały tylko unosić człowieka w wodzie. Stawiając więc na prostotę, skonstruowano Pas Ratunkowy. W tradycyjnej postaci złożony jest on z trzech lub więcej segmentów wypornościowych. Nie grozi im pęknięcie oraz są odporne na korozję chemiczną. Wyporność pasa to co najmniej 150N, jednak ważniejsze jest, aby spełniał wymagania konwencji SOLAS wymienione wyżej - przede wszystkim prędkość obrócenia twarzą do góry. Dzisiaj pod nazwą Pas Ratunkowy znajdziemy też pasy pneumatyczne. Można powiedzieć, że główną różnicą między pasem a kamizelką jest to, że tradycyjny pas ratunkowy mocowało się do ciała za pomocą okalającego talię pasa. Nie miał on żadnego materiału na plecach jak w przypadku kamizelki.
Szelki Bezpieczeństwa
Zamiast ratować ludzi tonących, lepiej zabezpieczyć ich przed wypadnięciem za burtę, a przynajmniej przed oddaleniem się od jachtu. Szelki bezpieczeństwa razem z "wąsami", czyli pasem zakończonym dwoma lub trzema karabińczykami, mają służyć do przypięcia załoganta do jachtu. Najczęściej do relingu, lub "lifeliny". Nowe kamizelki pneumatyczne łączy się z szelkami dla podwójnego zabezpieczenia.
Kamizelki dziecięce
Środkom ratunkowym dla dzieci należy się szczególna uwaga, gdyż rządzą się one nieco innymi prawami niż te dla dorosłych. Dobiera się je wstępnie do wagi dziecka, lecz ważniejsze jest w tym przypadku dopasowanie do ciała. Jeśli kamizelka jest odpowiednia wagowo ale zbyt duża rozmiarowo, w wodzie uniesie się do góry a dziecko wpadnie do środka. Kołnierz kamizelki przykryje jego twarz a otwory na ręce zablokują ruchy rękami. Lepiej jest wtedy wybrać nieco mniejszą kamizelkę. Wszystkie i tak mają dość duży zapas wyporności więc nie trzeba się obawiać, że dziecko nie utrzyma się na wodzie w kamizelce o rozmiar mniejszej. Ponadto kamizelki dziecięce są wyposażone w kołnierz, gdyż z założenia małe dzieci nie potrafią pływać, oraz w podwójny pasek krokowy lub majtki.
Ze względu szybki wzrost dzieci, przed każdym sezonem należy sprawdzić czy kamizelka nie jest już za mała. Kiedy wreszcie pociecha wyrośnie ze starego kapoku, lepiej nie zastanawiać się długo i po prostu kupić nową, większą. Stare kamizelki bardzo łatwo odsprzedać a ważniejsze jest tu bezpieczeństwo dziecka.
